Safra kanalı kanseri, safra kanalını oluşturan hücrelerden köken alır. Safra kanalı kanserini anlamak için safra kanallarının yapısını ve görevlerini bilmek gerekir.
Safra kanalı ve görevi nelerdir?
Safra kanalı karaciğerin içinden onikiparmak bağırsağına kadar uzanan adeta bir ağaç gibi budakları, dalları ve gövdesi olan içinden safra sıvısının akışının mümkün olacağı ince tüp şeklinde bir yapıdır. Safra kanalları karaciğerde üretilen safra sıvısını, safra tuzlarını ve diğer vücut için zehirli maddeleri ince bağırsağa taşımakla görevlidir.
Safra kanal sisteminin farklı bölüm ve isimleri vardır. Karaciğerde hepatosit denilen karaciğer hücrelerinin ürettiği safrayı toplayan küçük kanalcıklar birleşerek daha büyük kanalları oluşturur. Bu büyük kanallar birleşerek karaciğerin sol ve sağ bölümündeki sağ ve sol safra kanallarını oluştururlar. Sağ ve sol safra kanalları birleşerek ana safra kanalını oluşturur. Ana safra kanalına sistik kanal denilen yapı ile bağlı safra kesesi bulunur. Safra kesesi aynı zamanda sindirim amacıyla kullanılan fazla safranın depolanması görevini üstlenir. Koledok denilen ana safra kanalı pankreas kanalı ile birleşerek onikiparmak bağırsağına açılır. Safra kanalı ile gelen safra, pankreas sıvısı ile birleşerek bağırsağa akar. Safra kanalından atık olarak bağırsağa atılan safra sıvısı ve tuzları bağırsak sisteminde sindirime yardımcı olduğu gibi bağırsaktaki dost mikroorganizmaların besin kaynağı olarak kullanılır.
Safra kanal sisteminin (safra ağacı) bölümleri nelerdir?
a- Karaciğer içindeki safra kanalları (İntrahepatik safra kanalları).
b- Sağ-sol safra kanalları birleşme bölümü (hilus bölümü)
c- Ana safra kanalı ve pankreas kanalı ile birleşerek bağırsağa açıldığı bölüm (dış safra kanalı)
d- Safra kesesi
Safra kanalı kanserleri ve türleri nelerdir?
Safra kanalı kanseri adından da anlaşılacağı üzere safra kanal sistemini oluşturan hücrelerin ve yapının kontrolsüz (anarşik) biçimde davranması ve çoğalması sonucu oluşan yapıya latince kolanjiosellüer kanser yani safra yolu kanseri adı verilir. Safra kanalı kanseri yerleşim yerine göre dört bölümde incelenir.
1- Karaciğer içi safra kanalı kanserleri (İntrahepatik safra yolu kanseri).
2- Hiler veya perihiler safra kanalı kanseri (klatskin tümörü)
3- Dış safra yolu kanseri (distal safra yolu kanseri)
4- Safra kesesi kanseri
Bu farklı alanlardaki safra yolu kanserlerine farklı belirtileri olması yanısıra farklı tedavi ve cerrahi işlemler gerekir.
İntrahepatik safra kanalı kanserleri
Bu kanserler karaciğer içindeki küçük safra kanalı dallarında gelişir . Karaciğerin diğer kanserleri ile karışabilir. En önemli tedavi şekli karaciğer içindeki kanserli bölümün ameliyat ile çıkarılmasıdır. Temiz ve kansız yapılacak cerrahi, sonuçları olumlu yönde etkiler.
Perihiler safra kanalı kanserleri (Klatskin tümörü)
Sağ ve sol safra kanallarının birleşme bölümünde gelişen safra kanalı kanseridir. Bu bölümdeki safra kanalı kanseri klatskin tümörü diye de adlandırılır. Safra kanallarının bu bölümünde gelişen safra yolu kanserlerinin bir kısmı karaciğerin içinde, bir kısmı karaciğerin dışında yerleşir. Ayrıca karaciğere giren ana damarlar ile çok yakın yerleşimlidir. Bu yüzden
bu bölgedeki kanserlerin ameliyatla temizlenmesi bazı zorluklar içerir. Bu yüzden çoğu zaman bu hastalara ameliyat şansı olmadığı söylenebilmektedir. Ne yazık ki safra yolu kanserlerinin %70’i bu gruba girmektedir. İyi ki son zamanlarda bu alanda ki gelişmeler sayesinde bu hastaların çoğu ameliyat yapılabilmektedir. Özellikle kanserli safra kanalları çıkarıldıktan sonra yerine bağırsaktan yapılan yeni safra kanalı ile, hastalar ameliyat ile bu kanserden kurtulabilmektedir.
Distal safra kanalı kanserleri
Ana safra kanalının son kısmında gelişen safra yolu kanseri grubudur. Bu bölgede gelişen kanser türlerinde tanı koymanın zorluğu, ana damarlarla ve onikiparmak bağırsağı ile ilişkisi nedeniyle tedavide gecikmeler yaşandığı gibi ameliyat şansı verilememektedir. Ancak özellikle safra yolu kanseri ameliyatı konusunda deneyimli cerrahlar, dış safra yolları ile birlikte pankreasın baş kısmı ve onikiparmak bağırsağını kanserli dokular ile birlikte çıkararak ince bağırsaktan yeniden yollar yapıp bu hastaları ameliyat edebilmektedirler.
Safra kesesi kanseri
Safra kesesi kanseri çoğu zaman ayrıca değerlendirilir. Ancak safra kesesi kanseri safra yolları kanseri grubundadır. Safra yolları kanserleri arasında en saldırgan davranışlı olanıdır. Özellikle gecikmiş olgularda karaciğerin bir kısmı ile birlikte dış safra yolları çıkarılıp yeni safra kanalları yapılması gerekir. Safra kesesi kanserinin en önemli tedavisi kanserli dokunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
Safra kanalı kanserinin histopatolojik tipleri
Safra kanalı kanserleri safra yolunu oluşturan hücrelerden gelişmektedir. O yüzden bu kanserlerin çoğunu (%95) adenokanser denilen kanser türü oluşturur. Kolanjiyokarsinom safra yolu kanserinin bir diğer adıdır. Safra kanalını tıkayan ya da daraltan kitlelerin tamamı kanser değildir. Safra kanalı hamartomları ve safra kanalı adenomu safra kanallarını tıkayan ve kanseri taklit eden iyi huylu oluşumlardır. Özellikle safra yolunu tıkayıp sarılığa neden olan kitleler kesin kanser tanısı olmadan yapılacak bir şey yok deyip hasta kaderine terk edilmemelidir. Bu oluşum tamamıyla iyi huylu bir oluşum olabilir ve hasta sarılık nedeniyle kaybedilebilir. Çünkü safra yolu tıkanıklarının büyük çoğunluğu iyi huyludur. Özellikle kanser diye ameliyat edilen hastaların %8-10 iyi huylu hastalıktır.
Başka organlardan yayılan kanserlere bağlı safra yolu tıkanıkları yine safra yolunun kendi kanseri gibi tedavi edilmelidir.
Akılda tutulacaklar;
1- Safra yolu vücudun atıklarını bağırsağa taşıyan kanalizasyondur.
2- Safra yolları herhangi bir nedenle tıkanırsa zehirli atıklar atılamaz ve süreç ölümle sonuçlanır.
3- Safra yolları kanser nedeniyle tıkandığında, tıkanıklık giderilmez ise hasta kanserden değil vücudun zehirli atıklarının atılamaması nedeniyle kaybedilir.
4- Tıpta yeni geliştirilen cerrahi teknikler sayesinde pek çok safra kanalı kanseri ameliyat ile çıkarılabildiği gibi safranın vücuttan atılması için yeni kanallar yapılabilmektedir.
5- Safra yolu kanseri erken teşhis sonrası cerrahi yöntemlerle çıkarılması en iyi tedavi seçeneğidir.